Άρθρο της Θ. Τζάκρη για το μέλλον της γεωργίας και την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ)

"Επί δεκαετίες η ΚΑΠ υπήρξε η μόνη οικονομική πολιτική της ΕΕ, η οποία υποκατέστησε σε πολύ μεγάλο βαθμό τις εθνικές πολιτικές"

Άρθρο της Θεοδώρας Τζάκρη.

Παρά τις δύσκολες συνθήκες της καθημερινότητας, όπως έχουν διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα, οι εξελίξεις «τρέχουν» και μάλιστα σ’ έναν τομέα που ενδιαφέρει άμεσα τη χώρα μας, τη γεωργία, η οποία εξακολουθεί να είναι ένας από τους βασικούς παραγωγικούς τομείς της οικονομίας μας, που εκτός των άλλων εξασφαλίζει τη διατροφική ασφάλεια και επάρκεια, παρέχει ανανεώσιμες πρώτες ύλες, δημιουργεί θέσεις εργασίας και διατηρεί ζωντανό και υγιή τον κοινωνικό και οικονομικό ιστό στην περιφέρεια.

Επί δεκαετίες η ΚΑΠ υπήρξε η μόνη οικονομική πολιτική της ΕΕ, η οποία υποκατέστησε σε πολύ μεγάλο βαθμό τις εθνικές πολιτικές. Παραμένει δε έως και σήμερα η πιο ολοκληρωμένη πολιτική της ΕΕ. Μέχρι και το πρόσφατο παρελθόν απορροφούσε το μεγαλύτερο ποσοστό του κοινοτικού προϋπολογισμού (περίπου το 75%). Στη συνέχεια, οι διαδοχικές διευρύνσεις της ΕΕ, η ανάγκη να θεσπισθούν και άλλες ευρωπαϊκές πολιτικές, οι δεσμεύσεις στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) κλπ, οδήγησαν στην αλλαγή του τρόπου στήριξης της ευρωπαϊκής γεωργίας και στη μείωση των δαπανών της ΚΑΠ (σήμερα είναι κάτω από το 40% του κοινοτικού προϋπολογισμού).

Ο συνολικός προϋπολογισμός της ΚΑΠ για το χρονικό διάστημα 2014-2020, σύμφωνα με την πρόταση της ΕΕ, ανέρχεται...

...σε 435,6 δις €, ποσό που αντιπροσωπεύει το 37,7% του συνολικού προϋπολογισμού της ΕΕ, σε σύγκριση με το 41,7% της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου 2007-2013. Προτείνεται μια μείωση των δαπανών κατά 11,2% στην επταετία σε σταθερές τιμές, όμως σε τρέχουσες τιμές οι γεωργικές δαπάνες παραμένουν στα επίπεδα του 2013.

Η ΚΑΠ εξακολουθεί να αποτελείται από δύο πυλώνες:
τον 1ο πυλώνα, που στηρίζει το εισόδημα των αγροτών (317,2 δις. €) και
τον 2ο πυλώνα, που περιλαμβάνει δράσεις και μέτρα αγροτικής ανάπτυξης (101,2 δις €).

Επιπλέον των παραπάνω, προβλέπονται πρόσθετες πιστώσεις:

για την έρευνα και την καινοτομία (5,1 δις €),
για την ασφάλεια των τροφίμων (2,5 δις €),
για το πρόγραμμα διανομής τροφίμων στους απόρους (2,8 δις €),
για την αντιμετώπιση κρίσεων στον τομέα της γεωργίας (3,9 δις €),
για την Παγκοσμιοποίηση (2,8 δις €).

Για τον 1ο Πυλώνα και ιδιαίτερα για τις άμεσες ενισχύσεις προβλέπεται:

- Η βασική ενίσχυση, με τη μορφή δικαιωμάτων που θα καταβάλλεται για όλες τις επιλέξιμες εκτάσεις, με βάση το περιφερειακό μοντέλο (πλήρη περιφερειοποίηση θα έχουμε από το 2019).

- Η πράσινη ενίσχυση, υποχρεωτική πρόσθετη ενίσχυση στους γεωργούς που εφαρμόζουν γεωργικές πρακτικές «φιλικές» για το περιβάλλον.

- Η Προαιρετική ενίσχυση στους γεωργούς στις περιοχές με φυσικά μειονεκτήματα (στρεμματική και ως συμπλήρωμα των αντίστοιχων ενισχύσεων του 2ου πυλώνα).

- Η Υποχρεωτική πρόσθετη ενίσχυση για τους νέους αγρότες.

- Οι Προαιρετικές συνδεδεμένες ενισχύσεις.

- Η Ενίσχυση για τους μικρούς αγρότες με κατ’ αποκοπή ποσό από 500 € ως 1000 €.

Για τον 2ο Πυλώνα προβλέπεται μεγαλύτερη χρηματοδότηση των προγραμμάτων που έχουν σχέση με την κλιματική αλλαγή, τους υδάτινους πόρους, τη βιοποικιλότητα, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την καινοτομία. Τα προγράμματα αυτά θα στοχεύσουν σε έναν από τους τέσσερις τομείς:

- νέοι αγρότες

- μικρές εκμεταλλεύσεις

- ορεινές περιοχές

- μικρές αλυσίδες εφοδιασμού.

Επιπλέον προβλέπεται:

- η δημιουργία ενός αποθεματικού έκτακτης ανάγκης, για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων καταστάσεων που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, τις κρίσεις της αγοράς και άλλες απειλές που αντιμετωπίζει η γεωργία και ο αγροδιατροφικός τομέας και

- η επέκταση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Παγκοσμιοποίησης με στόχο την παροχή βοήθειας στους αγρότες ώστε να προσαρμόζονται στις νέες συνθήκες της αγοράς και να αντιμετωπίζουν τις επιπτώσεις της ήδη ευρείας παγκοσμιοποίησης.

Η νέα ΚΑΠ επηρεάζει τη δομή και τον τρόπο που θα δοθούν οι επιδοτήσεις. Η υποχρεωτική περιφερειοποίηση συνεπάγεται ομοιόμορφες επιδοτήσεις σε όλους τους αγρότες, που βρίσκονται στην ίδια Περιφέρεια. Η Ελλάδα πρέπει να προετοιμαστεί για να εφαρμόσει το νέο καθεστώς με τον αποδοτικότερο τρόπο τόσο για τους αγρότες όσο και για την αγροτική οικονομία γενικότερα. Η περιφερειοποίηση θα επηρεάσει την αξία του δικαιώματος, δηλαδή θα επηρεάσει βασικά τη βασική και την πράσινη ενίσχυση, που αντιστοιχούν περίπου στο 75% έως 80% του συνόλου των άμεσων ενισχύσεων. Όμως η νέα δυνατότητα κατανομής των ενισχύσεων μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο περιφερειακής αγροτικής ανάπτυξης, προς όφελος του αγροτικού τομέα συνολικά.

Η νέα ΚΑΠ θα εφαρμοστεί από την 1/1/2014. Οι αγρότες πρέπει να είναι σε θέση να εκμεταλλευτούν τα εργαλεία τα οποία τους δίνονται μέσα από την ΚΑΠ ώστε να προσαρμοστούν στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της αγοράς, να αποτελέσουν το επίκεντρο αλλά και το μέσο αυτής της πολιτικής, ώστε να επιτευχθούν η ασφάλεια και επάρκεια του διατροφικού εφοδιασμού, η βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων και η ισόρροπη ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών. Με την άριστη δε χρήση των κονδυλίων της ΚΑΠ θα γίνουν πιο ανταγωνιστικοί με άμεσο αντίκτυπο και στους καταναλωτές οι οποίοι θα ωφεληθούν από την ποιότητα αλλά και τις προσιτές τιμές των τροφίμων.