Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για τις εποχιακές αλλεργίες

Γράφει η Βέρα Παπαδοπούλου, Φαρμακοποιός

Επιτέλους, άνοιξη!! Ώρα να ανοίξουμε τα παράθυρα , να σηκώσουμε τα χειμωνιάτικα,να βγούμε στον κήπο και …να φροντίσουμε να έχουμε τα απαραίτητα φαρμακευτικά αποθέματα για τις αλλεργίες.

Η αλλεργία είναι μια αντίδραση υπερευαισθησίας κατά την οποία ο οργανισμός μας λανθασμένα αντιμετωπίζει ως ξένο εισβολέα στοιχεία μη παθογόνα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση αντισωμάτων, που επιτιθέμενα στα αλλεργιογόνα προκαλούν την απελευθέρωση ισταμινών στο αίμα, με γνωστές συνέπειες όπως η καταρροή , η φαγούρα κτλ.


Η αλλεργία είναι μια αντίδραση υπερευαισθησίας κατά την οποία ο οργανισμός μας λανθασμένα αντιμετωπίζει ως ξένο εισβολέα στοιχεία μη παθογόνα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση αντισωμάτων, που επιτιθέμενα στα αλλεργιογόνα προκαλούν την απελευθέρωση ισταμινών στο αίμα, με γνωστές συνέπειες όπως η καταρροή , η φαγούρα κτλ.

Το πιο συχνό αίτιο που πυροδοτεί τις εποχικές αλλεργίες είναι η γύρη, μικροσκοπικοί κόκκοι της οποίας απελευθερώνονται από τα δέντρα, τα λουλούδια και το γρασίδι στον αέρα, μέσω του οποίου μπορούν να μεταφερθούν ακόμα και σε απόσταση 300 χιλιομέτρων. Η είσοδος της γύρης στην ρινική οδό κάποιου ο οποίος είναι αλλεργικός προκαλεί την αντίδραση του ανοσοποιητικού του συστήµατος.

Οι παθήσεις που εμφανίζουν οι αλλεργικοί ποικίλουν ανάλογα με το σημείο που θα ‘προσβληθεί’ από τα αλλεργιογόνα και τον τρόπο που θα αντιδράσει ο κάθε οργανισμός.

Οι συχνότερες μορφές εκδήλωσης της αλλεργίας είναι οι εξής:

1. Αλλεργική ρινίτιδα

Τα βασικά συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας είναι η καταρροή, τα μάτια με κνησμό, η δακρύρροια και το φτέρνισμα. Τα συμπτώματα της μπορεί να εκδηλώνονται καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου και τα βασικά αλλεργιογόνα που συσχετίζονται είναι από τα ακάρεα της οικιακής σκόνης και τα απολεπιζόμενα επιθηλιακά κύτταρα του δέρματος των ζώων.Η αλλεργική ρινίτιδα είναι η πιο συχνή αλλεργική πάθηση και έχει γίνει πολύ πιο συνηθισμένη τα τελευταία χρόνια, αφού προσβάλλει σήμερα το 10% του πληθυσμού. Ένα από τα πιο ενοχλητικά συμπτώματα είναι τα μάτια που έχουν κνησμό και δακρύζουν ασταμάτητα, μία πάθηση γνωστή ως αλλεργική επιπεφυκίτιδα.Επιπλέον, το 50% των ατόμων αυτών εκδηλώνουν και συμπτώματα άσθματος.Οι περισσότεροι πάσχοντες εκδηλώνουν για πρώτη φορά συμπτώματα αλλεργικής ρινίτιδας όταν η πυκνότητα των κόκκων γύρης στον αέρα φτάσει σε ένα ποσοστό της τάξης των 50 κόκκων ανά κυβικό μέτρο αέρα. Καθώς, όμως, η εποχή προχωρεί και η φλεγμονή των ιστών αυξάνεται, χρειάζονται όλο και λιγότεροι κόκκοι γύρης για να «πυροδοτήσουν» μία κρίση στα πολύ ευαίσθητα τοιχώματα της μύτης και των ματιών. Επιπλέον, υπάρχουν στον αέρα και άλλες ερεθιστικές ουσίες, όπως οι ατμοσφαιρικοί ρύποι από την κυκλοφορία των αυτοκινήτων ή τη βιομηχανία, οι καπνοί από τα τσιγάρα, τα έντονα αρώματα, τα απορρυπαντικά και τα αεροζόλ για το σπίτι, που μπορεί να πυροδοτήσουν κάποια κρίση.

2. Αλλεργικό άσθμα

Τα περισσότερα αλλεργιογόνα που προκαλούν άσθμα είναι αερογενή. Εκδηλώνεται με παροξυσμική δύσπνοια, βήχα και συριγμό, που συνήθως εμφανίζονται κατά κρίσεις. Κατά την έναρξη της κρίσης ο ασθενής αισθάνεται συχνά συσφιγκτικό άλγος στο στήθος και υπάρχει ξηρός βήχας, ενώ η λήξη του ασθματικού παροξυσμού σηματοδοτείται με βλεννώδη απόχρεμψη και υποχώρηση του βρογχόσπασμου.

3. Αλλεργική κνίδωση και αγγειοίδημα, έκζεμα

Η αλλεργική κνίδωση και το αγγειοίδημα, είναι δερματικές αλλεργικές καταστάσεις που μπορεί να εμφανιστούν μαζί ή ξεχωριστά. Τα συμπτώματα είναι αλλοιώσεις του δέρματος με εξανθήματα.Παρόμοιες αλλοιώσεις μπορεί να συμβούν σε βλεννογόνιες επιφάνειες των ανώτερων αναπνευστικών οδών ή του γαστρεντερικού βλεννογόνου. Τα υποτροπιάζοντα επεισόδια μπορεί να είναι σημαντικής διάρκειας, άνω του εξαμήνου (π.χ. χρόνια κνίδωση). Η εποχική αλλεργική κνίδωση και το αγγειοίδημα που αφορούν εποχιακά αλλεργιογόνα όπως η γύρη είναι σχετικώς σπάνια.Η προσβολή της ανώτερης αναπνευστικής οδού μπορεί να οδηγήσει σε δυσχέρεια αναπνοής, ενώ του γαστρεντερικού μπορεί να εμφανίσει κοιλιακό κολικό με έμετο και ναυτία.

4. Αλλεργική επιπεφυκίτιδα

Εμφανίζεται με πρήξιμο, ερυθρότητα, φαγούρα στο μάτι. Η θεραπεία περιλαμβάνει ειδικά κολλύρια ή φάρμακα.

5. Αλλεργικές δερματοπάθειες

Κνίδωση εκ ψύχους
Η χαμηλή θερμοκρασία μπορεί να προκαλέσει κνίδωση σε ορισμένα άτομα και λέγεται κνίδωση εκ ψύχους. Το εμφανιζόμενο εξάνθημα είναι δυνατόν να αφορά μόνο το σημείο του σώματος που ήλθε σε επαφή με το κρύο.

Ηλιακή κνίδωση
Είναι η εμφάνιση εξανθήματος με έντονο κνησμό στα σημεία του σώματος που εκτίθενται στον ήλιο. Το εξάνθημα εμφανίζεται σε σύντομο χρόνο (λιγότερο της μίας ώρας) και διαρκεί για λίγες ώρες. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να εκληφθεί λανθασμένα σαν έγκαυμα από τον ήλιο. Συνήθως υποχωρεί πλήρως σε λίγες ώρες. Αν είναι πολύ εκτεταμένο ή προκαλεί μεγάλη ενόχληση πρέπει να λάβει το άτομο αντιισταμινικά φάρμακα ως θεραπεία. Τα ίδια φάρμακα μπορεί να λάβει και προληπτικά, όπως επίσης απαραίτητη είναι και η χρήση αντηλιακής κρέμας.

Η αλλεργία δεν είναι ιάσιμη κατάσταση καθώς υπάρχει πάντα η προδιάθεση του ατόμου, ωστόσο υπάρχουν τρόποι για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων που προκαλεί στον ανθρώπινο οργανισμό.

Αρχικά η πρόληψη μπορεί να μας βοηθήσει να αποφύγουμε ορισμένες δυσάρεστες καταστάσεις. Γι αυτό καλό θα ήταν να:

• αποφύγετε την άµεση επαφή µε τα φυτά που σας προκαλούν αλλεργία, παρόλο που η γύρη τους µεταφέρεται µε τον αέρα χιλιόµετρα µακριά.

• γυµνάζεστε σε κλειστούς χώρους.

• φοράτε γυαλιά ηλίου, ιδιαίτερα αν έχετε επιπεφυκίτιδα.

• κλείνετε τα παράθυρα όταν οδηγείτε στην εξοχή και να χρησιμοποιείτε στο αυτοκίνητο κλιματισμό που διαθέτει ειδικά φίλτρα για τη γύρη.

•περιορίσετε τις εξόδους όταν η ποσότητα της γύρης στην ατμόσφαιρα είναι πολύ υψηλή (η γύρη συνήθως βρίσκεται στα ανώτατα επίπεδα τις πρωινές ώρες).

• κρατάτε κλειστές τις πόρτες και τα παράθυρα κατά τη διάρκεια των εαρινών μηνών , όσο αυτό είναι εφικτό.

• καθαρίζετε σχολαστικά τα ράφια και όλες τις επιφάνειες µέσα στο σπίτι στις οποίες γύρη µπορεί να κατακαθίσει.

Πέρα από την πρόληψη όμως και δεδομένου ότι δεν είναι ποτέ εφικτό να προστατευτούμε σε απόλυτο βαθμό, υπάρχει και η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση των έντονων και δυσάρεστων συμπτωμάτων της αλλεργίας.

• Αποσυμφορητικά

Οι αποσυμφορητικές σταγόνες για τη μύτη ή τα αποσυμφορητικά σπρέι δρουν συστέλλοντας τα αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν τα τοιχώματα της μύτης, προκαλώντας συρρίκνωση του ρινικού ιστού και ανακούφιση της ρινικής συμφόρησης. Τα φάρμακα αυτά ενεργούν γρήγορα και είναι πολύ αποτελεσματικά, αλλά καλό είναι να μην τα χρησιμοποιείτε για μεγάλες περιόδους κάθε φορά.

• Βρογχοδιασταλτικά

Τα βρογχοδιασταλτικά φάρμακα ενεργούν χαλαρώνοντας τον συσταλμένο λείο μυ ο οποίος προκαλεί στένωση των αεραγωγών των πνευμόνων στα άτομα που πάσχουν από άσθμα. Ενεργούν γρήγορα και είναι πολύ αποτελεσματικά στα άτομα με άσθμα ήπιας μορφής, τα οποία εκδηλώνουν περιστασιακά κρίσεις συριγμού μετά την επαφή με κάποιο αλλεργιογόνο ή ύστερα από άσκηση. Προκειμένου να αποτρέψετε την επιδείνωση της κατάστασης, θα χρειαστείτε επίσης αγωγή με εισπνεόμενα αντιαλλεργικά φάρμακα.

• Μαλακτικά

Οι μαλακτικές /ενυδατικές ουσίες ανακουφίζουν και ενυδατώνουν το δέρμα και αποτελούν την κυριότερη αγωγή για όλες τις δερματικές διαταραχές που προκαλούν κνησμό και απολέπιση.

• Αντιισταμινικά

Τα αντιισταμινικά αποτελούν το στυλοβάτη της θεραπείας για την αλλεργία. Εμποδίζουν τη δράση της ισταμίνης που απελευθερώνεται από τα κύτταρα και είναι πολύ αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση του κνησμού και του φτερνίσματος. Τα αντιισταμινικά δεύτερης γενιάς έχουν το πλεονέκτημα να μην εισχωρούν στον εγκέφαλο και κατά συνέπεια να μην προκαλούν υπνηλία. Έχουν επίσης λιγότερες πιθανότητες να προκαλέσουν ξηροστομία.

• Κορτικοστεροειδή

Τα κορτικοστεροειδή είναι ισχυρά και αποτελεσματικά αντιαλλεργικά και αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Παρόλο που δεν αναστέλλουν την απελευθέρωση ισταμίνης και άλλων πολύπλοκων χημικών ουσιών, είναι πολύ αποτελεσματικά για την ανακούφιση της φλεγμονής η οποία χαρακτηρίζει τις χρόνιες δερματικές παθήσεις που σχετίζονται με αλλεργίες, την επίμονη και σοβαρή αλλεργική ρινίτιδα και το ήπιο και χρόνιο άσθμα. Παρόλο που αυτή η ομάδα σκευασμάτων είναι πολύ αποτελεσματική, υπάρχει ανησυχία όσον αφορά τις ανεπιθύμητες ενέργειες (όπως η ακμή, η ερυθρότητα του προσώπου, η κατακράτηση υγρών, η χαλάρωση των μυών και το πεπτικό έλκος), που εμφανίζονται σχεδόν αναπόφευκτα όταν λαμβάνετε οποιοδήποτε από αυτά υπό τη μορφή δισκίων. Για τον λόγο αυτό τα κορτικοστεροειδή διατίθενται ως ρινικά σπρέι για την αλλεργική ρινίτιδα, εισπνευστήρες για το άσθμα και κρέμες για τη θεραπεία των δερματικών αλλεργιών. Επιπλέον, τα νεώτερα συνθετικά κορτικοστεροειδή είναι πολύ αποτελεσματικά στην επιφάνεια των πνευμόνων, της μύτης ή του δέρματος. Τα κορτικοστεροειδή παραμένουν η πλέον αποτελεσματική αγωγή για τις αλλεργίες, αλλά είναι πιο κατάλληλα για άτομα με σοβαρότερες μορφές αλλεργιών, που δεν ανταποκρίνονται σε άλλα φάρμακα.

Για όλους λοιπόν τους άτυχους που κάθε άνοιξη ταλαιπωρούνται με καταρροή, φταρνίσματα , δύσπνοιες κτλ θα ευχηθούμε απλά υπομονή και να σκέφτεστε θετικά. Άλλωστε μετά από τις αλλεργίες ακολουθεί το καλοκαίρι…

Γράφει η Βέρα Παπαδοπούλου

Φαρμακοποιός