Αισθητηριακή Ολοκλήρωση

Γράφει ο Θεόδωρος Κικίδης

Η Αισθητηριακή Ολοκλήρωση είναι μία προσέγγιση της Εργοθεραπείας, που αναπτύχτηκε από την A. J. Ayres (εργοθεραπεύτρια με μεταδιδακτορικές σπουδές στην εκπαιδευτική ψυχολογία και στις νευροεπιστήμες).

Απευθύνεται σε παιδιά με δυσκολίες στην επεξεργασία των αισθητηριακών πληροφοριών, που περιορίζουν τη συμμετοχή τους στις δραστηριότητες καθημερινής ζωής.

Ο στόχος της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης είναι να βελτιώσει την ικανότητα οργάνωσης και επεξεργασίας των αισθητηριακών πληροφοριών που δέχονται αυτά τα παιδιά από το Κεντρικό Νευρικό τους Σύστημα. Οι αισθητηριακές πληροφορίες προέρχονται είτε από το περιβάλλον (αίσθηση αφής, ακοής, όρασης, όσφρησης, γεύσης) είτε από το σώμα (ιδιοδεκτική και αιθουσαία αίσθηση). Η βελτίωση της αισθητηριακής επεξεργασίας αποτελεί τη βάση για την αυτονομία των παιδιών αυτών και την ομαλή συμμετοχή τους σε καθημερινές δραστηριότητες, στο παιχνίδι και στις σχολικές δραστηριότητες.

Τι αφορά η αισθητηριακή ολοκλήρωση; Τι εξυπηρετεί; Ποιος την κάνει και πώς θα πρέπει να είναι διαμορφωμένος ο χώρος; Που απευθύνεται;

Όλοι πιστεύουμε ότι οι αισθήσεις μας είναι 5, μιλώντας για την όραση, ακοή, όσφρηση, γεύση και αφή.

Σύμφωνα, όμως, με την θεωρία της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης υπάρχουν ακόμη δύο αισθήσεις που βοηθάνε το σώμα μας εξίσου στην οργάνωση και επεξεργασία αισθητηριακών ερεθισμάτων. Πιο συγκεκριμένα, αυτές οι δύο αισθήσεις είναι το αιθουσαίο και το ιδιοδεκτικό σύστημα.

Ας δούμε πιο αναλυτικά, τις τρεις βασικότερες από όλες τις αισθήσεις:

Απτικό σύστημα: είναι υπεύθυνο για την επεξεργασία ερεθισμάτων αφής, θερμοκρασίας, πόνου κλπ μέσω του δέρματος.

Αιθουσαίο σύστημα: Είναι υπεύθυνο για την επεξεργασία ερεθισμάτων από την θέση και την κίνηση της κεφαλής στο χώρο μέσω του εσωτερικού του αυτιού π.χ. η θέση της κεφαλής ενώ το παιδί βρίσκεται σε πρηνή θέση στο κρεβάτι και διαβάζει.

Ιδιοδεκτικό σύστημα: είναι υπεύθυνο για την επεξεργασία των ερεθισμάτων που εισέρχονται από τους μύες και τις αρθρώσεις και είναι εκείνο που συμβάλει στην ρύθμιση του ατόμου για παράδειγμα όταν βιώνει άγχος, σφίγγει τα χέρια του για να χαλαρώσει.

Αν και η αισθητηριακή ολοκλήρωση προκύπτει με την ωρίμανση, πολλές φορές παρατηρείται ανεπαρκής επεξεργασία των αισθητηριακών ερεθισμάτων που ερμηνεύει πολλές συμπεριφορές των ατόμων. Για παράδειγμα, παρατηρείται δυσκολία στον συντονισμό των κινήσεων άκρων και ματιών, ισορροπίας, στάσης σώματος, χαμηλή ανοχή σε ερεθίσματα όπως η πλαστελίνη κ.α. με αντίστοιχες υφές, επιλεκτικότητα σε γεύσεις ή ακόμη και η επιμονή του παιδιού να προτιμά αλεσμένα και κρέμες, ακούγοντας δυνατούς ήχους να κλείνει τα αυτιά του κλπ.

Η αξιολόγηση του παιδιού γίνεται από τον εργοθεραπευτή και βασίζεται σε εξειδικευμένα τεστ και κλινικές παρατηρήσεις, ερχόμενο το παιδί σε επαφή με αισθητηριακές πληροφορίες.

Στόχος είναι να ρυθμιστεί και να οργανωθεί το κεντρικό νευρικό σύστημα του ατόμου μέσω ερεθισμάτων, αλλά και ο κατάλληλος έλεγχος και διαχείριση της αισθητηριακής πληροφορίας όταν εισέρχεται στο σώμα.

Το πρόγραμμα που ακολουθεί το κάθε παιδί είναι εξατομικευμένο και προσαρμοσμένο στις ανάγκες του. Μέσα από δραστηριότητες με πολυαισθητηριακό χαρακτήρα το άτομο προσαρμόζεται και θέτει τον εαυτό του σε νέες προκλήσεις, δραστηριότητες και αισθητηριακές πληροφορίες, έτοιμο να προχωρήσει στην καθημερινότητα του πιο λειτουργικά και αυτόνομα.

Ο χώρος που πραγματοποιείται η μέθοδος της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης είναι εξειδικευμένος με ποικιλία ερεθισμάτων που καλύπτουν ένα ευρύ πεδίο αισθητητηριακών πληροφοριών όπως κούνιες, μπάλες, στρώματα, φωτισμός, τοίχος αναρρίχησης κλπ.

Τέλος, η Αισθητηριακή ολοκλήρωση απευθύνεται σε:

• Βρέφη που έχουν γεννηθεί πρόωρα και εμφανίζουν υπερευαισθησία στο νευρικό σύστημα και πολλαπλά παθολογικά προβλήματα.

• Παιδιά με αυτισμό και άλλες αναπτυξιακές διαταραχές παρουσιάζοντας υπερευαισθησία ή υποευαισθησία σε ερεθίσματα.

• Παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες. Σύμφωνα με έρευνες παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες έχουν αισθητηριακές δυσκολίες και με πρώιμη παρέμβαση θα μπορούσαν να βελτιώσουν τη σχολική επίδοση

• Άτομα με εγκεφαλική βλάβη μετά από ατύχημα για την επανάκτηση μιας χαμένης αίσθησης

Η μέθοδος της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης πραγματοποιείται μόνο από εξειδικευμένους εργοθεραπευτές!

Θεόδωρος Κικίδης