Από όλες τις γλωσσικές πράξεις επικοινωνίας, το γράψιμο, η παραγωγή του γραπτού λόγου -σε αντίθεση µε την παραγωγή του προφορικού λόγου- είναι η πιο απαιτητική, πολύπλοκη και δύσκολη. Πολλοί άνθρωποι διαβάζουν πολύ και καλά, αλλά η ιδέα και μόνο ότι πρέπει να γράψουν κάτι περισσότερο από μερικές λέξεις, τους προκαλεί πανικό και αγωνία! Το φαινόμενο αυτό μάλιστα έχει ενταθεί τα τελευταία χρόνια και σίγουρα οι ρίζες του προβλήματος γεννώνται και αναπτύσσονται ήδη από το δημοτικό σχολείο.
Συνήθως, οι μαθητές που αντιμετωπίζουν προβλήματα στο γραπτό λόγο γράφουν με ένα συγκεκριμένο τρόπο χωρίς να γίνονται κατανοητά τα αίτια και οι συνθήκες συγγραφής, οδηγώντας σε ένα ακατάληπτο συχνά και δεδομένα κακό αποτέλεσμα. Ακόμα και όταν υπάρχει αρχική καταγραφή ή ένα σχεδιάγραμμα, αυτό δεν περιλαμβάνει αυτοδιόρθωση, άρα δεν συντελεί σε ένα καλύτερο αποτέλεσμα. Παράλληλα, υπάρχει περιορισμένος έλεγχος των στρατηγικών που χρησιμοποιούν κατά τη διάρκεια της συγγραφής τα παιδιά, παρατηρείται ανώριμος γραφικός χαρακτήρας, γραφή εκτός γραμμών και περιθωρίων, απλές και σύντομες προτάσεις με προβλήματα τόσο στη σύνταξη όσο και στη συνοχή, χωρίς να δένουν τα νοήματά τους, ενώ συχνά το γραπτό δομείται σε σύντομες απαντήσεις ερωτήσεων σε τυχαία σειρά. Συνήθως απουσιάζει ο πρόλογος και ο επίλογος, το κείμενο έχει μικρή έκταση, υπάρχουν πολλά ορθογραφικά λάθη και φυσικά παρατηρείται μεγάλη δυσκολία στο να αποφασίσουν οι μαθητές τι θα γράψουν, αλλά και πως να αρχίσουν να αποτυπώνουν τις ιδέες τους με αποτέλεσμα, συν τοις άλλοις, να ξεφεύγουν από το χρονικό πλαίσιο που έχει δοθεί για την διεκπεραίωση του γραπτού στα πλαίσια της σχολικής τάξης. Ο εκτεταμένος χρόνος διεκπεραίωσης των δραστηριοτήτων παραγωγής γραπτού λόγου, συνακόλουθα, μεταφέρεται και στο σπίτι με αποτέλεσμα το παιδί να καταναλώνει αισθητά δυσανάλογο χρόνο για να ολοκληρώσει τις υποχρεώσεις του για την επόμενη μέρα. Ο χαμένος χρόνος από τις δευτερεύουσες δραστηριότητες, η αναπόφευκτη κόπωση, σωματική και ψυχική, καθώς και ο εκνευρισμός που προκαλείται μεταξύ των μελών της οικογένειας που επιτηρούν την μελέτη του παιδιού, αναδεικνύει τον πολύπλευρο χαρακτήρα της μαθησιακής δυσκολίας.
Το υπόβαθρο για έναν καλό γραπτό λόγο
Οι μαθητές, για να μάθουν να γράφουν με επάρκεια και ακρίβεια και για να χρησιμοποιούν το γραπτό ως ένα μέσο επικοινωνίας, χρειάζεται να αναπτύξουν ποικίλες δεξιότητες, γνώσεις και στρατηγικές. Με άλλα λόγια για να μπορέσουν να κατανοήσουν, να ερμηνεύσουν, αλλά και να γράψουν οι ίδιοι ένα επικοινωνιακό κείμενο απαιτείται να έχουν αναπτύξει σε επαρκή βαθμό δεξιότητες (δηλαδή αυτόματες τεχνικές επεξεργασίας πληροφοριών οι οποίες εφαρμόζονται με ελάχιστη γνωσιακή επιβάρυνση), γνώσεις (που αφορούν τα δομικά στοιχεία του κειμένου, σε σχέση με την εκάστοτε διαμορφωμένη επικοινωνιακή κατάσταση) και στρατηγικές (δηλαδή εμπρόθετες δραστηριότητες για την επίτευξη ενός ειδικού στόχου).
Ειδικότερα κατά τη γραπτή έκφραση, το άτομο αναλαμβάνει έναν διττό ρόλο, με πολλαπλές απαιτούμενες δεξιότητες και γνωστικές λειτουργίες: ευανάγνωστη γραφή, ορθογραφία, στίξη, ευπαρουσίαστο γενικά γραπτό, συγκέντρωση ιδεών, οργάνωση, σύνθεση κειμένου με νόημα. Οι παραπάνω απαιτήσεις προϋποθέτουν όμως και συγκεκριμένους τύπους γνώσης, όπως προαναφέραμε, και συγκεκριμένα την εννοιολογική γνώση για τον εκάστοτε τομέα, να κατέχει δηλαδή ο συγγραφέας το προς ανάπτυξη θέμα, τη γλωσσολογική γνώση (γραμματικούς κανόνες, λεξιλόγιο κ.τ.λ.), την πραγματολογική γνώση, που επιτρέπει τις απαραίτητες, ανάλογα με τη φύση, το σκοπό, την επικοινωνιακή λειτουργία του κειμένου και τον εκάστοτε αποδέκτη, γλωσσικές και εκφραστικές επιλογές και τέλος τη διαδικαστική γνώση, που αφορά στη συνδυασμένη χρήση των άλλων ειδών γνώσης σε όλη την πορεία της συγγραφής, για την οργάνωση και αναπροσαρμογή του περιεχομένου και την ολοκλήρωση της παραγωγής ενός κειμένου με πληρότητα και συνοχή. Όλα αυτά φυσικά όταν απουσιάζουν, αναπόφευκτα δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στην παραγωγή του γραπτού λόγου.
Συνέπειες λόγω της δυσκολίας
Οι δυσκολίες, όμως, που εμφανίζουν ορισμένοι μαθητές στο γραπτό τους λόγο έχουν σημαντικές βραχυπρόθεσμες αλλά και μακροπρόθεσμες συνέπειες: χαμηλή σχολική επίδοση και αυτοεκτίμηση, μειωμένα κίνητρα, αυξημένα επίπεδα στρες και ποσοστά σχολικής διαρροής, μικρότερες πιθανότητες επιτυχίας στον ακαδημαϊκό στίβο, υψηλότερα ποσοστά ανεργίας, κοινωνικές και συναισθηματικές δυσκολίες. Η παρέμβαση, επομένως, με στόχο την αποκατάσταση, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, των δυσκολιών στον τομέα της γραφής, θεωρείται ζήτημα μείζονος σημασίας και πρόκληση για τους όλους εμπλεκόμενους φορείς.
Τεχνικές βελτίωσης
Περιθώρια βελτίωσης πάντα θα υπάρχουν αν δεχτούμε ότι ο εχθρός του καλού είναι το καλύτερο και για το λόγο αυτό σε ένα πρώτο στάδιο οι μαθητές οφείλουν να αρχίσουν να γράφουν προτάσεις και κείμενα, τηρώντας τις συμβάσεις του γραπτού λόγου στην ορθογραφία, στη γραμματική και στα σημεία στίξης. Επιπλέον να δομούν κείμενα σε παραγράφους, να εκφράζονται γραπτώς σε ποικίλες επικοινωνιακές περιστάσεις, χρησιμοποιώντας το κατάλληλο κάθε φορά λεξιλόγιο. Να αξιολογούν το γραπτό τους λόγο και να προβαίνουν σε βελτίωσή του. Να εκφράζονται προφορικά με λόγο που έχει νόημα, παραθέτοντας τα γεγονότα σε λογική σειρά. Ακόμη μπορούν να αναπτύξουν δεξιότητες διαλόγου – συζήτησης χρησιμοποιώντας επιχειρήματα και όλα αυτά φυσικά σε συνδυασμό με την απαραίτητη και σωστή καθοδήγηση καθηγητών και δασκάλων, οι οποίοι οφείλουν να χαράξουν το δρόμο τον οποίο θα διασχίσουν οι μαθητές. Έναν δρόμο, βέβαια, που δεν θα είναι ίδιος για όλους αφού κάθε παιδί έχει τη δική του ξεχωριστή προσωπικότητα και φυσικά τις δικές του ανάγκες που διαφέρουν από άτομο σε άτομο.
Συμπερασματικά, η υποστήριξη των παιδιών με δυσκολίες στην παραγωγή γραπτού λόγου απαιτείται να είναι συστηματική και στοχευμένη σε κάθε φάση της συγγραφής και βασισμένη κυρίως στη διδασκαλία στρατηγικών και την ενίσχυση των μεταγνωστικών δεξιοτήτων, καθοδηγώντας το μαθητή να ακολουθεί συνειδητά και συστηματικά την ορθή διαδικασία της συγγραφής.
Είναι, λοιπόν, ώρα για μια ριζική αναθεώρηση της αντιμετώπισης της διδασκαλίας του μαθήματος της γλώσσας στα παιδιά του δημοτικού, που να θέτει σε μια πιο στέρεη βάση τη διδασκαλία και την αξιολόγηση του μαθήματος. Ειδικότερα τώρα που η διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας μοιάζει να έχει φτάσει σε τέλμα, αφού η πολύχρονη παρουσία του μαθήματος στις Πανελλήνιες Εξετάσεις την έχει «εργαλιοποιήσει» σε σημείο που να τυποποιεί τόσο τη γλώσσα όσο και τη σκέψη των μαθητών, χωρίς παρ’ όλα αυτά να εξασφαλίζει ικανοποιητικές βαθμολογίες ακόμα και στους μαθητές που πασχίζουν γι’ αυτές.
Η παραγωγή γραπτού λόγου, η «γλώσσα» του δημοτικού ή η Νεοελληνική Γλώσσα για το Γυμνάσιο – Λύκειο, δεν είναι το αντικείμενο που όλοι λίγο πολύ μπορούμε να διαχειριστούμε με ευκολία, όπως απατώμαστε. Στην εποχή της έκρηξης της τεχνολογίας που ζούμε δε, η γραπτή παραγωγή εξασθενεί και χωλαίνει καθημερινά. Η γλώσσα καλλιεργείται και ανθίζει μέσω συστηματικής φροντίδας -οικιακής, σχολικής, φροντιστηριακής- από πολύ νωρίς, ώστε να γίνει το όπλο που όλοι δικαιούμαστε να έχουμε στην φαρέτρα θήρευσης του επαγγελματικού μας μέλλοντος!
ΟΛΥΜΠΙΑ ΧΡ. ΧΟΥΡΣΟΓΛΟΥ
Ιστορικός - Φιλόλογος - Ειδική Παιδαγωγός
Υπεύθυνη Σπουδών στο "Σύγχρονο Μαθητικό Εκπαιδευτήριο Ολυμπία Χρ. Χουρσόγλου"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Οι όροι χρήσης που ισχύουν για τη δημοσίευση των σχολίων, έχουν ως εξής:
Κάτωθι των περισσοτέρων κειμένων του διαδικτυακού τόπου παρέχεται η δυνατότητα υποβολής σχολίων από τους χρήστες/ επισκέπτες. Η δυνατότητα αυτή είναι καταρχήν ελεύθερη. Ωστόσο, η συντακτική ομάδα δύναται να προβεί άμεσα και χωρίς καμία προηγούμενη ειδοποίηση ή αιτιολόγηση, στη διαγραφή οιουδήποτε σχολίου κρίνει ότι είναι εκτός του δεοντολογικού πλαισίου, των στόχων και των υπηρεσιών του διαδικτυακού τόπου, ειδικά δε εάν αυτό είναι υβριστικό, ειρωνικό, έχει στόχο να προσβάλλει τρίτο πρόσωπο ή την ιστοσελίδα.
Σε καμία περίπτωση ο διαχειριστής του διαδικτυακού τόπου δεν υιοθετεί, ενστερνίζεται, αποδέχεται ή εγγυάται την αλήθεια των προσωπικών σκέψεων, αντιλήψεων και πληροφοριών, οι οποίες εκφράζονται από τους επισκέπτες/χρήστες της ιστοσελίδας.
Με την αποστολή ενός σχολίου αυτόματα αποδέχεστε τους όρους χρήσης.
Η συντακτική ομάδα του Aridaia News