Υπερμελάγχρωση (πανάδες, κηλίδες, δυσχρωμίες): Πως προκαλείται και πως να την αντιμετωπίσεις

Το δέρμα αποτελεί το μεγαλύτερο όργανο του ανθρώπινου σώματος. Ανέκαθεν η καλή εμφάνιση αποτελούσε στοιχείο ιδιαίτερου ενδιαφέροντος. Το πρόσωπο ειδικά, το οποίο δεν μπορεί να καλυφθεί και είναι συνεχώς εκτεθειμένο, απασχολεί σε μεγάλο βαθμό τον άνθρωπο (ιδιαίτερα τις γυναίκες) και αποτελεί αντικείμενο καθημερινής μέριμνας, με σκοπό τη διατήρηση της εμφάνισής του σε καλό επίπεδο ή τη βελτίωσή του.

Σε μια κοινωνία όπου άτομα με λευκή επιδερμίδα επιδίδονται σε τεχνικές μαυρίσματος, ενώ άτομα με σκουρόχρωμη επιδερμίδα επιδίδονται σε τεχνικές λεύκανσης, οι δυσχρωμίες ή μελαγχρωματικές αλλοιώσεις της επιδερμίδας αποτελούν αισθητικό πρόβλημα με αρνητικές επιπτώσεις σε ψυχολογικό αλλά και κοινωνικό επίπεδο. Αυτό έχει οδηγήσει τη φαρμακευτική βιομηχανία και τη βιομηχανία καλλυντικών να αναπτυχθούν σημαντικά στον τομέα παραγωγής αντίστοιχων προϊόντων αλλά και τον τομέα της Αισθητικής και της Δερματολογίας να δημιουργήσει ειδικές θεραπείες αντιμετώπισης ακόμα και με τη χρήση μηχανημάτων.

Ο όρος υπερμελάγχρωση αναφέρεται σε σκούρες κηλίδες του δέρματος που εμφανίζονται όταν το δέρμα παράγει περίσσεια μελανίνης, τη χρωστική ουσία που δίνει στο δέρμα το χρώμα του. Μπορεί να επηρεάσει οποιοδήποτε άτομο, ανεξάρτητα από τον τύπο του δέρματός του. Εμφανίζεται σε μεγαλύτερο ποσοστό στο έγχρωμο (μελαχρινό) δέρμα κι αυτό διότι τα σκουρόχρωμα δέρματα έχουν υψηλότερη περιεκτικότητα σε μελανίνη, αλλά και μεγαλύτερα μελανοκύτταρα, σε σχέση με τα ανοιχτόχρωμα (καυκάσια) δέρματα.

Η υπερμελάγχρωση μπορεί να προκύψει μετά από 2 βασικά περιστατικά:

- Από ασυνήθιστη υψηλή συγκέντρωση μελανοκυττάρων που παράγουν μελανίνη

- Όταν τα μελανοκύτταρα είναι υπερκινητικά

Γιατί όμως τα μελανοκύτταρα μπορεί να γίνουν υπερκινητικά και να παράγουν περισσότερη μελανίνη από τη φυσιολογική; Τα αίτια πολλά. Μερικά από αυτά είναι:

1. Υπερβολική έκθεση σε ηλιακή ακτινοβολία

2. Ιστορικό φλεγμονής του δέρματος ή κληρονομικότητα

3. Ορμονικές αλλαγές ή ενδοκρινικές παθήσεις

4. Ορισμένα φάρμακα, όπως αντιβιοτικά, ορμονικές θεραπείες κα.

5. Τραυματισμός, εξάνθημα, έγκαυμα ή μώλωπες του δέρματος

6. Αιμοχρωμάτωση (υπερφόρτωση σιδήρου)

7. Ακμή

8. Ακατάλληλα καλλυντικά

Ανάλογα με την αιτία της υπερμελάγχρωσης τη διακρίνουμε σε 3 τύπους:

Μέλασμα: είναι ένας τύπος συμμετρικής υπερμελάγχρωσης, η οποία αναπτύσσεται σε περιοχές του σώματος που εκτίθενται περισσότερο στην ηλιακή ακτινοβολία. Μπορεί να πυροδοτηθεί από διάφορες ορμονικές διαταραχές, όπως η λήψη αντισυλληπτικών χαπιών ή κατά τη διάρκεια της κύησης και σχετίζεται με τη γενετική προδιάθεση του ατόμου, ιδίως με το χρώμα του δέρματος.

Κηλίδες γήρανσης: είναι αποτέλεσμα της έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία και αποτελούν την πρώτη ένδειξη της φωτογήρανσης του δέρματος. Παρουσιάζονται περίπου στην ηλικία των 40 ετών και σε περιοχές του σώματος που εκτίθενται περισσότερο στον ήλιο. Δεν είναι επικίνδυνες για την υγεία του ατόμου άμεσα, ωστόσο συνίσταται τακτική παρακολούθηση για την αποφυγή της εξέλιξής τους σε καρκινικές βλάβες.

Μεταφλεγμονώδη υπερμελάγχρωση: είναι ο τύπος της υπερμελάγχρωσης που παρουσιάζεται μετά από ένα τραύμα ή μια φλεγμονή, όπως είναι η ακμή και αναγκάζει το δέρμα να παράγει υψηλές ποσότητες μελανίνης σε μια συγκεκριμένη περιοχή του σώματος.

Το κύριο ένζυμο που συμμετέχει στη υπερβολική σύνθεση της μελανίνης στο δέρμα μας είναι η τυροσινάση, άρα η αναστολή της είναι ο κύριος τρόπος αντιμετώπισης των υπερμελαγχρώσεων. Επίσης στα πρωτόκολλα για τη θεραπεία της υπερμελάγχρωσης περιλαμβάνονται επεμβατικές και μη επεμβατικές μέθοδοι, όπως:

- η χρήση φαρμάκων και τοπικών κρεμών (λευκαντικές αγωγές)

- η θεραπεία με Laser

- το χημικό peeling

- oι θεραπείες φωτός

- η δερμοαπόξεση

- το microneedling (μεσοθεραπεία)

Οι κρέμες και οι οροί λεύκανσης μεμονωμένα ή συνδυαζόμενα με ρετινοειδή μπορούν να εξαλείψουν σταδιακά τα σημάδια που προκαλεί η υπερμελάγχρωση. Επειδή οι βλαβερές υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που συμβάλλουν στην υπερμελάγχρωση, ένας από του καλύτερους τρόπους άμυνας είναι η αντηλιακή προστασία. Γι’ αυτό η καθημερινή χρήση αντηλιακού με δείκτη SPF 30 ή υψηλότερου και η επανεφαρμογή καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας (ακόμη και τις συννεφιασμένες ή κρύες ημέρες) είναι απαραίτητη.

Αν επιλέξεις θεραπεία στο σπίτι, ενεργά συστατικά που συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της υπερμελάγχρωσης και θα σε βοηθήσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα είναι:

- Βιταμίνη Α (ρετινόλη)

- Ασκορβικό οξύ (Βιταμίνη C)

- Νιασιναμίδη (βιταμίνη Β3)

- Κοζικό οξύ

- Αζελαϊκό οξύ

- Τρανεξαμικό οξύ

- Α-αρβουτίνη

- Γλυκόριζα

- Γλουταθειόνη

- Υδροκινόνη

- Απολεπιστικά οξέα (AHA, BHA,PHA)

Αν επιλέξεις θεραπεία στο ινστιτούτο ή στο ιατρείο μπορείς να προσανατολιστείς σε θεραπείες με χρήση laser που στοχεύουν τα κύτταρα μελανίνης σε ενδοκυτταρικό επίπεδο, προκαλώντας δερματική φλεγμονή ικανή να βοηθήσει τη μελανίνη να κινηθεί και να ανανεώσει την επιδερμίδα (Fractional Laser). Επίσης η χημική απολέπιση ή χημικό peeling είναι μια μέθοδος που αφορά την τοπική εφαρμογή χημικών κερατολυτικών παραγόντων στην πάσχουσα περιοχή του δέρματος με στόχο την ελεγχόμενη καταστροφή στρωμάτων της επιδερμίδας ή / και του χόριου, αποσκοπώντας στην ελεγχόμενη αναγέννηση του δέρματος. Η φωτοθεραπεία είναι μία καινοτόμος και μη επεμβατική μέθοδος, που χρησιμοποιείται για την ρύθμιση του μεταβολισμού των κυττάρων μέσω φωτός. Πρόκειται για μια ασφαλή και αποτελεσματική μέθοδο η οποία έχει πολλαπλά οφέλη είτε χρησιμοποιηθεί ως μονοθεραπεία είτε σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες. Η δερμοαπόξεση επίσης αποτελεί μια μέθοδο επιδερμικής ανανέωσης, η οποία συντελείται είτε με τη χρήση ειδικού μηχανήματος που περιέχει μικροκρυστάλλους (π.χ. αργιλίου), μέσω μιας διαδικασίας εκσφενδόνισης αυτών και επαναρρόφησής τους μαζί με τα νεκρά κερατινοκύτταρα που έχουν αφαιρεθεί, είτε με τη χρήση μηχανήματος που φέρει ειδική κεφαλή με ρινίσματα από διαμάντι στο άκρο της, η οποία αποξαίνει την επιδερμίδα. Τέλος η μέθοδος του microneedling (μεσοθεραπεία) αποτελεί, στην ουσία, την εφαρμογή δραστικών ουσιών στο δέρμα μέσω της διάτρησής του με μικροσκοπικές βελόνες, διευκολύνοντας τη διαδερμική απορρόφηση των ενεργών συστατικών που έχουν επιλεγεί, συμβάλλοντας έτσι στην ενεργοποίηση του κολλαγόνου και της ελαστίνης από τους ινοβλάστες, ώστε να παραχθούν νέα και υγιή κύτταρα.

Είναι αξιοσημείωτο να πούμε ότι η κάθε μέθοδος αντιμετώπισης της υπερμελάγχρωσης παρουσιάζει το δικό της προφίλ αποτελεσματικότητας και ανεπιθύμητων ενεργειών. Μεγαλύτερη όπως αποτελεσματικότητα παρουσιάζει η συνδυαστική θεραπευτική προσέγγιση, τόσο μεταξύ διαφορετικών λευκαντικών παραγόντων όσο και μεταξύ διαφορετικών μεθόδων.

Θα πρέπει κάποιος να έχει υπόψη του ότι τόσο για την αποτελεσματικότητα των διαφόρων μεθόδων αντιμετώπισης των μελαγχρωματικών αλλοιώσεων, όσο και για την πρόληψη αυτών, η αντιηλιακή προστασία αποτελεί παράγοντα πρώτιστης και μεγάλης σημασίας. Η σωστή αντιηλιακή προστασία περιλαμβάνει αποφυγή της ηλιακής έκθεσης, χρήση κατάλληλης ενδυμασίας υπό το φως του ήλιου και σωστή επιλογή και χρήση αντιηλιακού προϊόντος, το οποίο πρέπει να είναι ευρέος φάσματος και υψηλού βαθμού προστασίας.

Επιπλέον, θα πρέπει κάποιος να έχει υπόψη του ότι σε μελαγχρωματικές βλάβες παθολογικού χαρακτήρα, αν δεν εξαλειφθεί ο αιτιολογικός παράγοντας, δηλαδή η ίδια η πάθηση που τις προκαλεί, καμία μέθοδος δεν προσφέρει μόνιμη λύση.

Όποιο τύπο υπερμελάγχρωσης και αν έχεις λοιπόν και όποια θεραπεία κι αν αποφασίσεις να ακολουθήσεις θα σε συμβούλευα να οπλιστείς με επιμονή και επιμονή, διότι ως παθούσα και γω η ίδια, γνωρίζω από πρώτο χέρι πόσο επίπονη είναι η όλη διαδικασία, στο τέλος όμως θα ανταμειφθείς με το καλύτερο αποτέλεσμα.

Μπελιοβάνη Χρυσάνθη

Απόφοιτη Αισθητικής Τέχνης και Μακιγιάζ

ΔΙΕΚ Αριδαίας