Τα τέσσερα προϊόντα που κινδυνεύουν ακόμα και με εξαφάνιση λόγω της κλιματικής αλλαγής

Πριν από λίγες ημέρες, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, Γιάννης Στουρνάρας, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με τις τιμές των προϊόντων λόγω της κλιματικής αλλαγής και των ακραίων καιρικών φαινομένων. Την ίδια σχεδόν στιγμή, ένας από τους κορυφαίους έλληνες βιομήχανους και υποψήφιος για την προεδρία του ΣΕΒ, ο Σπύρος Θεοδωρόπουλος, πήγε ένα βήμα πιο πέρα, κάνοντας λόγο για προϊόντα που ίσως πάψουν να υπάρχουν στο μέλλον λόγω της ίδιας αιτίας.

Υπάρχουν λίγα απτά παραδείγματα που προκαλούν τρόμο, αν επιβεβαιωθούν οι παραπάνω εκτιμήσεις. Η αγορά ζει τους τελευταίους μήνες με την εκτόξευση της τιμής του ελαιολάδου, των πορτοκαλιών, του κακάο και του καφέ. Όλα αυτά τα αγαθά, που βρίσκονται στο τραπέζι του μέσου πολίτη, απειλούνται. Κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα αν ο Σπύρος Θεοδωρόπουλος θα δικαιωθεί ή όχι.

Η αύξηση των τιμών οφείλεται αποκλειστικά στην κλιματική αλλαγή και δεν έχει να κάνει ούτε με την πιθανή κερδοσκοπία ούτε με την άνοδο των πρώτων υλών. Στην περίπτωση μάλιστα που η εικόνα δεν αλλάξει άρδην, τότε ίσως σε μερικές δεκαετίες από τώρα αυτά ή κάποια άλλα προϊόντα να μην υπάρχουν και να τα αναφέρουν μόνο τα βιβλία, για να μαθαίνουν οι επόμενες γενιές την ύπαρξή τους.

Πορτοκάλια

Ως είδος πολυτελείας και για λίγους τείνει να εξελιχθεί ο παραδοσιακός, φρέσκος χυμός από πορτοκάλι, καθώς οι τιμές του έχουν «σκαρφαλώσει» σε νέα ιστορικά υψηλά, εν μέσω των περιορισμών στην προσφορά. Αυτό οδήγησε τη βιομηχανία σε κατάσταση κρίσης, αναγκάζοντας ορισμένους παραγωγούς να εξετάσουν εναλλακτικά φρούτα για την παραγωγή χυμού. Οι τιμές του έχουν ανέβει ραγδαία τα τελευταία χρόνια, εν μέρει λόγω της μειωμένης παραγωγής στη Φλόριντα –που είναι ο κύριος παραγωγός χυμού πορτοκαλιού στις ΗΠΑ– και των ακραίων καιρικών συνθηκών που προκαλούνται από το κλίμα στις κύριες περιοχές παραγωγής πορτοκαλιού στη Βραζιλία. Η γεωργική δύναμη της Νότιας Αμερικής είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός και εξαγωγέας χυμού πορτοκαλιού στον κόσμο, πράγμα που σημαίνει ότι διαδραματίζει τεράστιο ρόλο στη διαμόρφωση της παγκόσμιας βιομηχανίας. Ο Χάρι Κάμπελ, αναλυτής δεδομένων της αγοράς εμπορευμάτων στον ερευνητικό όμιλο Mintec, δήλωσε στο CNBC ότι η εκτίναξη των τιμών του χυμού πορτοκαλιού ανάγκασε τους ανθρώπους της βιομηχανίας να προσαρμοστούν στην κατάσταση εξετάζοντας εναλλακτικούς χυμούς φρούτων. «Πολλοί από αυτούς θα αλλάξουν τις ποσότητες χυμού που βάζουν στα μείγματά τους, ώστε να μειώσουν τον χυμό πορτοκαλιού και να αυξήσουν άλλους χυμούς, όπως χυμό αχλαδιού, χυμό μήλου, χυμό σταφυλιού, ώστε να εξαρτώνται λιγότερο από τον χυμό πορτοκαλιού», δήλωσε ο Χ. Κάμπελ.

Κακάο

Με τα προθεσμιακά συμβόλαια για το κακάο να έχουν σπάσει από τον περασμένο Μάρτιο το φράγμα των 7.000 δολαρίων ανά μετρικό τόνο, κατακτώντας συνεχή ιστορικά υψηλά με αύξηση που πλησιάζει το 200% σε ένα 12μηνο, η γεύση της σοκολάτας γίνεται πολύ πικρή όχι μόνο για τους καταναλωτές αλλά και για τις εταιρείες παραγωγής γλυκισμάτων. Η πρώτη αντίδραση, συμπεριλαμβανομένων κορυφαίων ομίλων όπως η Mars, ήταν η κλασική τακτική: μείωση της ποσότητας στις συσκευασίες. Οι εταιρείες προσφέρουν λιγότερο προϊόν στην ίδια τιμή, συνήθως χρησιμοποιώντας πιο φανταχτερές συσκευασίες, για να «ξεχάσει» ο καταναλωτής την έμμεση ανατίμηση.

Προκειμένου να γίνει κατανοητό το ράλι αξίζει να αναφερθεί ότι από τη δεκαετία του 1980 έως και το 2023 η μέση τιμή ενός προθεσμιακού συμβολαίου για το κακάο έφθανε στα 3.500 δολάρια ανά μετρικό τόνο. Όμως, όπως συμβαίνει και με άλλα αγροτικά προϊόντα, η κλιματική αλλαγή έχει αλλάξει άρδην τις καλλιέργειες και την παραγωγή.

Ελαιόλαδο

Στις αρχές του 2020, η χονδρική τιμή του ελαιολάδου ήταν λίγο κάτω από τα 2 ευρώ το κιλό. Σήμερα έχει εκτοξευθεί κοντά στα 9 με 10 ευρώ το κιλό, με αύξηση σχεδόν 500%. Πού οφείλεται όμως αυτό το άλμα; Η απάντηση από παράγοντες της αγοράς είναι ξεκάθαρη και κάθετη. Οφείλεται σε συντριπτικό ποσοστό στην κλιματική αλλαγή. Η Ισπανία, ηγέτις στην αγορά έχει σοβαρά προβλήματα στην παραγωγή, ενώ στην Ελλάδα η πτώση πέρυσι έφτασε ακόμη και το 80%. Ο Kyle Holland, αναλυτής στη Mintec, δήλωσε στο CNBC ότι οι ακραίες καιρικές συνθήκες που προκαλεί η κλιματική αλλαγή έχουν «επηρεάσει σημαντικά» την παραγωγή ελαιολάδου στη νότια Ευρώπη, ιδίως σε Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα. Η Ισπανία, η οποία προμηθεύει περισσότερο από το 40% της παγκόσμιας παραγωγής, υπό κανονικές συνθήκες παράγει 1,3 – 1,5 εκατ. τόνους ελαιολάδου.

Το προηγούμενο έτος, η παραγωγή ελαιολάδου δεν υπερέβη τους 666.000 τόνους, ενώ εκτιμήσεις από παράγοντες της αγοράς που συμμετείχαν στην έρευνα της Mintec δεν προβλέπουν ότι η παραγωγή φέτος θα υπερβεί τους 850.000 τόνους.

Καφές

Η κλιματική αλλαγή προσθέτει έναν ακόμα παράγοντα στην ήδη δύσκολη κατάσταση της παγκόσμιας αγοράς καφέ. Οι αυξανόμενες θερμοκρασίες και η μείωση των βροχοπτώσεων λειτουργούν ως καταλύτες για την ανατροπή των προβλεπόμενων ποσοτήτων παραγωγής και την αύξηση του κόστους παραγωγής. Αυτό σημαίνει ότι η απόδοση από τις φυτείες καφέ μειώνεται, ενώ οι αγρότες αντιμετωπίζουν αυξημένες δαπάνες για την καλλιέργεια.

Αυτός ο παράγοντας απειλεί να επιδεινώσει ακόμα περισσότερο την κρίση. Οι εκτιμήσεις των ειδικών προβλέπουν ότι οι τιμές του καφέ θα πλησιάσουν σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, κάτι που θα δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα για τους καταναλωτές.

Σύμφωνα με στοιχεία από τη Διεθνή Οργάνωση Καφέ (ICO), οι τιμές αυτής της ποικιλίας έχουν αυξηθεί δραματικά, φτάνοντας τα 2 δολάρια ανά λίβρα, με μια αύξηση 17% μόνο τον περασμένο Απρίλιο. Αυτή η απότομη άνοδος έχει φέρει τις τιμές σε επίπεδα που δεν έχουν παρατηρηθεί από το 1979.

Οι δυσκολίες στην παραγωγή καφέ στο Βιετνάμ, που είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός στον κόσμο, οφείλονται κυρίως στη χαμηλή συγκομιδή τόσο την περασμένη όσο και την τρέχουσα σεζόν. Η ξηρασία και οι υψηλές θερμοκρασίες έχουν επηρεάσει σοβαρά τις περιοχές παραγωγής, μειώνοντας τη διαθεσιμότητα νερού για την άρδευση και προκαλώντας ανησυχίες για τη φετινή παραγωγή.